دانلود مقاله وپاورپوینت
انواع مقاله وپاورپوینت وطرح توجهی و مقاله ترجمه شده ونمونه سوالات و سایر محصولاتدانلود مقاله وپاورپوینت
انواع مقاله وپاورپوینت وطرح توجهی و مقاله ترجمه شده ونمونه سوالات و سایر محصولاتپروژه بررسی ترتیبات امنیتی خلیج فارس
با کلیک بر روی پرداخت آنلاین، به صفحه پرداخت هدایت خواهید شد و بعد از پرداخت از طریق کارت های اعتباری بانکی ، لینک دانلود فعال شده و می توانید فایل مورد نظر خود را دانلود کنید.
-
قیمت : 10000 تومان
توضیحات بیشتر در مورد پروژه بررسی ترتیبات امنیتی خلیج فارس :
پروژه بررسی ترتیبات امنیتی خلیج فارس
پایان نامه جهت دریافت درجه کارشناسی ارشد رشته روابط بین الملل
فهرست مطالب
فصل اول:کلیات
طرح مسأله………………………………………. ۸
علل انتخاب موضوع……………………………….. ۱۰
ادبیات موجود…………………………………… ۱۰
سوال اصلی تحقیق………………………………… ۱۰
سوالات فرعی…………………………………….. ۱۱
مفروض(های) تحقیق……………………………….. ۱۱
فرضیه(های) تحقیق……………………………….. ۱۱
مفاهیم………………………………………… ۱۱
روش تحقیق……………………………………… ۱۲
سازماندهی تحقیق………………………………… ۱۲
موانع تحقیق……………………………………. ۱۶
فصل دوم: مباحث تئوریک امنیت و چارچوب نظری تحقیق
بنیانهای مفهومی و تئوریک امنیت…………………… ۱۸
تعریف امنیت……………………………………. ۱۹
نظامهای امنیتی ………………………………… ۱۹
ویژگیهای امنیت…………………………………. ۲۱
الف)تجزیه ناپذیری امنیت…………………………. ۲۱
ب) ذهنی بودن امنیت……………………………… ۲۲
رهیافت امنیتی………………………………….. ۲۴
الف) دیدگاه رئالیسم نسبت به امنیت……………….. ۲۵
ب)رهیافت ایده آلیستی یا لیبرالیستی امنیت…………. ۲۶
ابعاد داخلی امنیت…………………………….. ۲۷
ابعاد اقتصادی امنیت……………………………. ۲۸
ابعاد زیست محیطی امنیت………………………… ۳۰
دیدگاه سوم درارتباط با امنیتintegrated approach …….. ۳۱
استراتژیهای امنیتی…………………………….. ۳۲
استراتژیهای امنیتی بعد از جنگ سرد………………… ۳۳
مکاتب امنیتی بدیل برای امنیت خلیج فارس……………. ۳۴
چارچوبهای آلترناتیو…………………………….. ۳۶
آیا پیوند های چند جانبه صلح و ثبات را تضمین می کند؟… ۴۳
اقدامات امنیتی ………………………………… ۴۶
دستور کار جدید…………………………………. ۵۵
منابع فصل دوم………………………………….. ۶۱
فصل سوم: سوابق طرحهای امنیتی
نظام امنیت ایرانی……………………………… ۶۶
نظام امنیتی انگلستان یا دوران صلح بریتانیایی………. ۶۶
تحولات مفاهیم امنیتی و طرح های امنیت منطقه ای………. ۶۷
پیمان بغداد……………………………………. ۷۰
تشکیل سنتو…………………………………….. ۷۲
تحولات دهه ۶۰ و خروج بریتانیا از خلیج فارس…………. ۷۲
سیستم امنیت دو ستونی(دکترین نیکسون- کسیسنجر) …….. ۷۵
موانع تحقق اهداف دکترین نیکسون…………………… ۷۷
پایان سیستم امنیت دو ستونی نیکسون………………… ۷۸
دکترین کارتر…………………………………… ۷۹
ارزیابی دکترین کارتر……………………………. ۸۲
دکترین ریگان(سیاست اتفاق نظر استراتژیک)…………… ۸۳
سیستم امنیتی شورای همکاری خلیج فارس………………. ۸۵
تشکیل شورای همکاری خلیج فارس…………………….. ۸۹
اهداف و مضامین شورا…………………………….. ۹۰
اهداف اقتصادی………………………………….. ۹۰
اهداف امنیتی شورا………………………………. ۹۱
سیاست خارجی شورا……………………………….. ۹۲
اول:جنگ ایران و عراق……………………………. ۹۲
دوم: بحران کویت………………………………… ۹۲
دلایل ضعف و ناتوانی شورا…………………………. ۹۳
الف) دلایل ضعف شورا از بعد تئوریک ……………….. ۹۳
ب) موانع عملی فراروی شورا……………………….. ۹۶
۱ – عدم فراگیری شورا ………………………….. ۹۶
۲- اختلافات ارضی و مرزی بین اعضاء…………………. ۹۸
۳- ناتوانی شورا ناشی از ضعف نظامی………………… ۹۹
بحران اول و دوم خلیج فارس………………………. ۹۹
بیانیه دمشق و طرح امنیتی ۲ + ۶………………….. ۱۰۰
انگیزه ها و اهداف طراحان سیستم امنیتی ۲ + ۶………. ۱۰۳
۱– آمریکا…………………………………….. ۱۰۳
۲- اهداف کشورهای عربی از شرکت در طرح۲+۶………….. ۱۰۴
بررسی دلایل ناکامی طرح امنیتی ۲ + ۶………………. ۱۰۴
طرحهای امنیتی دو جانبه…………………………. ۱۰۹
نقش و هدف آمریکا………………………………. ۱۱۰
اقدامات عملی برای استقرار سیستم…………………. ۱۱۲
ارزیابی طرح امنیتی دو جانبه…………………….. ۱۱۲
نگاه برون منطقه ای به عنوان آخرین آلترناتیو (تجربیات تاریخی) ۱۱۴
منابع فصل سوم…………………………………. ۱۱۶
فصل چهارم: بررسی نقش ساختارها و ظرفیتهای داخلی کشورهای حاشیه خلیج فارس در پیدایش طرحهای امنیتی در منطقه خلیج فارس
۱ – شکافهای سیاسی و اجتماعی(طبقه متوسط جدید) ……. ۱۲۳
۲ – تضاد های فرهنگی……………………………. ۱۲۴
۳ – معضلات نسل جوان ……………………………. ۱۲۶
۴ – بحران مهاجرت………………………………. ۱۲۷
۵ – جنبش های سیاسی– مذهبی………………………. ۱۲۹
اساس مشروعیت در دولتهای عربی حوزه خلیج فارس………. ۱۳۳
منابع فصل چهارم……………………………….. ۱۴۰
فصل پنجم: بررسی نقش عوامل منطقه ای در ظهور و سقوط طرحهای امنیتی در منطقه خلیج فارس
مباحث مربوط به کشورهای عربی حوزه خلیج فارس……….. ۱۴۵
الف) تهدیدات مشترک متوجه کشورهای عربی حوزه خلیج فارس. ۱۴۵
۱- تهدیدات ناشی از بافت جمعیتی ناهمگون…………… ۱۴۵
۲- بحران مشروعیت و هویت……………………….. ۱۴۸
تهدیدات خاص متوجه هر کدام از کشورهای عربی حوزه خلیج فارس ۱۵۶
عربستان سعودی…………………………………. ۱۵۶
کویت…………………………………………. ۱۵۷
امارت عربی متحده………………………………. ۱۵۸
قطر، بحرین، عمان………………………………. ۱۶۰
مباحث مربوط به ایران و عراق……………………..۱۶۰
ایران …………………………………….. ۱۶۰
الف) تهدیدات اقتصادی…………………………… ۱۶۰
ب) تهدیدات سیاسی………………………………. ۱۶۱
ج) تهدید ناشی از حضور بیگانگان در منطقه………….. ۱۶۲
۲ ) عراق……………………………………… ۱۶۵
انقلاب اسلامی ایران به عنوان عامل همگرایی و واگرایی…. ۱۶۶
مشکل کشورهای منطقه در ایجاد یک سیستم امنیت منطقه ای. ۱۷۰
منابع فصل پنجم………………………………… ۱۷۶
فصل ششم: بررسی نقش عوامل فرا منطقه ای در پیدایش و تداوم نظامهای امنیتی در
منطقه خلیج فارس
آمریکا……………………………………….. ۱۸۰
تلقی آمریکا از مفهوم تهدید……………………… ۱۸۴
برنامه کمکهای امنیتی به کشورهای خلیج فارس ……….. ۱۸۶
نیروی واکنش سریع آمریکا و عملکرد های آن………….. ۱۸۹
اتحاد جماهیر شوروی…………………………….. ۱۹۲
دکترین برژنف و امنیت خلیج فارس………………….. ۱۹۳
مصر………………………………………….. ۱۹۴
سوریه………………………………………… ۱۹۶
منابع فصل ششم…………………………………. ۱۹۸
سخن پایانی؛ تحلیلی بر عدم موفقیت طرحهای امنیتی در منطقه خلیج فارس…………………………….. ۲۰۰
کتابشناسی تحقیق ………………………………. ۲۱۱
چکیده
خلیج فارس مهمترین منطقه دنیاست. قرنهای مدیدی کوششهای نیرومندترین قدرتهای منطقه ای و جهانی برای تضمین صلح و امنیت در این منطقه، نقطه ضعفهای مداومی داشته اند. این رساله پژوهشی است در حوزه امنیت خلیج فارس، که به بررسی چارچوبهای امنیتی خلیج فارس در فاصله سالهای ۱۹۹۰-۱۹۷۰ پرداخته است. طی این تحقیق دلایل ظهور، نحوه عملکرد، و علل سقوط طرحهای امنیتی در این منطقه، در سه سطح تحلیل؛ داخلی، منطقه ای، و بین المللی بررسی می شود، تا زمینه تحلیل، تصحیح، تجویز، و تجهیز سیاستهای معطوف به امنیت در این منطقه فراهم شود، همچنین سناریوهای بدیل در این زمینه ارایه شده است تا امکان اجماع بر سر الگوی خاص افزایش یابد و عدم توافق در این زمینه باعث تسری بحران به سایر حوزه های سیاست بین الملل نشود، چرا که هدف این قبیل پژوهشها در زمینه امنیت، تئوریزاسیون و توجیه جنگها و تعارضات بر سر منافع در عرصه بین المللی نیست(و نباید باشد)، بلکه کوشش در جهت مدیریت بحران و حل آن به شیوه ای واقع بینانه و امکانپذیر است.
برای رسیدن به منتهای این مقصود، در این تحقیق بررسی گردید که چون کشورهای حوزه خلیج فارس هر کدام از نظر درونی پیشاساختاری بوده و با بحرانهای داخلی مواجه هستند، و از نظر منطقه ای نیز با انبوهی از منافع متضاد، رقابتها و شکافها نسبت به واحدهای اطراف خود روبرو هستند، و همچنین با دیدگاهها و اهداف و تلقی متفاوتی از مفهوم تهدید دور هم جمع می شوند و این امر هم ناشی از یک ضرورت فوری است، به همان میزان که فهم و تلقی آنها از تهدید و خطر بر اثر فروکش کردن تب بحران تغییر می یابد سیستم به فروپاشی نزدیک می شود و ایجاد یک سیستم امنیتی منطقه ای موفق را مشروط به شناسایی دقیق خطرات و منابع ناامنی در منطقه توسط بازیگران ذینفع در چارچوب امنیت خلیج فارس می دانیم، و از این رو نقش غالب در شکل گیری طرحهای امنیتی در این منطقه را به نیروهای فرامنطقه ای مداخله گر در سیستم و به طور مشخص آمریکا، محول نموده است و منحنی تحول، ظهور و سقوط نظامهای امنیتی بدیل در خلیج فارس در فاصله سالهای ۱۹۹۰-۱۹۷۰ با محوریت«نظریه هژمون»رقم خورده است.
طرح موضوع
خلیج فارس همواره در طول تاریخ خود جاذبه هایی داشته است که مورد توجه دیگران قرار می گرفت. این جاذبه ها در طی تاریخ متغیر بوده است. زمانی که تجارت و بازرگانی در رأس اولویت های دیگر کشورها بود خلیج فارس آنقدر ثروت و بازار مصرف داشت که مورد طمع دیگران قرار گیرد و سپس اروپائیان را یکی پس از دیگری روانه منطقه سازد و بعضی کشورهای منطقه خلیج فارس را صحنه تاخت و تاز و رقابت برای تسلط بر منطقه قرار دهند.
کشف ثروتهای بیکران و افسانه ای هند اهمیت خلیج فارس را دو چندان کرد و این بار علاوه بر موقعیت تجاری و بازرگانی خود، خلیج فارس به یک موقعیت استراتژیک و معبر آسان دسترسی به هند و حفاظت از آن تبدیل گشت. تا جائیکه بخشی از دوران طولانی رقابت ها در منطقه خلیج فارس بخاطر حفاظت و امنیت شبه قاره هند بود.
در طی نیمه دوم قرن ۱۹ عامل دیگری بر اهمیت خلیج فارس افزود و بار دیگر نظر همگان را متوجه این منطقه ساخت. این عامل کشف ذخائر عظیم نفتی از یک طرف و وابستگی روز افزون دنیای صنعتی به این ماده حیاتی از طرف دیگر بود به طوری که تمامی دنیا را درگیر موضوعات امنیتی خلیج فارس کرد و همچنان که وابستگی به نفت بیشتر می شد حساسیت نسبت به تحولات و حتی سیاست گذاریها در این منطقه بیشتر می گردید.
این وابستگی زمانی روشنتر می گردد که بدانیم خلیج فارس با ۵۶۵ میلیارد بشکه ذخائر نفتی، ۶۳% کل ذخائر شناخته شده نفتی را در دل خود جای داده است. خلیج فارس علاوه بر نفت به لحاظ ذخائر گازی نیز دارای اهمیت است؛ به طوری که دارای۷/۳۰ تریلیون متر مکعب ذخیره گازی است که معادل ۵/۲۸% کل ذخائر کشف شده گاز طبیعی جهان است.
تحولات دنیا در دوران کنونی بر ارزش منطقه روز بروز می افزاید و این تحولات را می توان اول در زمینه جانشینی انرژی مورد بحث قرار داد. باید گفت دنیا تا کنون به یک جایگزین ارزان که توان رقابت با نفت را داشته باشد دست نیافته است و لااقل تا چند دهه دیگر چنین خواهد بود. دوم اینکه در زمینه تناسب بین رشد جمعیت و میزان کشف انرژی، این تناسب هر چه بیشتر به زیان انرژی پیش می رود به طوری که سالانه حدود ۸۰ میلیون نفر به جمعیت دنیا افزوده می شود و این افزایش جمعیت به معنای افزایش مصرف انرژی است، و افزایش انرژی با نرخ رشد جمعیت حتی با تکنولوژیهای پیشرفته غیر قابل تصور است. سوم اینکه این ماده حیاتی در بقیه جاهای دنیا به سرعت در حال اتمام است و یا اینکه هزینه کشف و استخراج آن بسیار بالاست، در حالیکه در منطقه خلیج فارس این ماده نفتی به وفور و به آسانی بدست می آید و همین عامل علاقمندی به دسترسی به منابع نفتی منطقه را افزایش می دهد.
در نتیجه عوامل فوق امروزه امنیت خلیج فارس به دلمشغولی اصلی تولید کنندگان و مصرف کنندگان نفت تبدیل شده است و همین امر باعث شده تا تلاشهای زیادی برای ایجاد یک سیستم امنیتی در خلیج فارس که مساوی با دسترسی آسان، مطمئن، و با قیمت مناسب به نفت است صورت گیرد. هر چند که این ثبات در مواردی به زیان تولید کنندگان و یا حتی به بهای دخالت در امور داخلی آنها تمام شده است. هدف این تحقیق بررسی تلاشهایی است که از دهه ۷۰ م. تا زمان حال برای ایجاد سیستمهای امنیتی در منطقه صورت گرفته است. در این بررسی سعی شده است بنا به موقعیت و شرایط زمانی عوامل دخیل در امنیت خلیج فارس روشن گردد و در این راستا نقش عوامل داخلی و خارجی دخیل در امنیت و در حقیقت گستره موضوعات امنیتی خلیج فارس روشن گردد. با این هدف که نقش عوامل فرامنطقه ای و ارتباط آنها با عوامل درون منطقه ای در ایجاد یک سیستم منطقه ای مورد بررسی و تحقیق قرار گیرد. به عبارت دیگر این تحقیق میزان تاثیر گذاری قدرتهای خارجی بر تحولات امنیتی خلیج فارس را مورد بحث قرار می دهد و در هر کدام از سیستمهای امنیتی که طی دهه های۷۰ و۸۰ م. شکل گرفته است به نحوه دخالت عامل خارجی، ارتباط آنها با کشورهای منطقه، دل نگرانی های آنها، و تلاش برای ایجاد یک سیستم امنیتی و خصوصاً نقش کشورهای منطقه در ایجاد این نظام امنیتی پرداخته می شود. اصلی ترین موضوع بحث، دلایل ناکامی و فروپاشی طرحهای امنیتی در منطقه است که علیرغم احساس نیاز منطقه به این سیستم امنیتی، چرا این طرحها هیچکدام نتوانسته اند امنیت منطقه را برقرار سازند و هر گاه با بحران یا خطری جدی روبرو شده اند ناکارآمدی خود را نشان داده اند و در حقیقت هر کدام از این نظامها به محض برخورد با اولین بحران و تهدید بلافاصله فروپاشیده و زمینه ظهور یک نظام امنیتی دیگر را مهیا کرده است.
در راستای فرضیه تحقیق که دلیل شکست این طرحها را فقدان ساختارهای ملی، و شکاف و رقابتهای منطقه ای دانسته که باعث شده اند تا عوامل مداخله گر در سیستم بر محور قدرت هژمون سرنوشت امنیت منطقه را در طول دوره مد نظر رقم بزنند، بحث خواهد شد که چون بازیگران دخیل در موضوع امنیت خلیج فارس هر کدام از نظر درونی پیشاساختاری بوده و از نظر منطقه ای نیز با انبوهی از رقابتها و شکافها نسبت به واحدهای اطراف خود روبرو هستند و همچنین با دیدگاهها و اهداف و تلقی متفاوتی از مفهوم تهدید دور هم جمع می شوند و این امر هم ناشی از یک ضرورت فوری است، به همان میزان که فهم و تلقی آنها از تهدید و خطر بر اثر فروکش کردن تب بحران تغییر می یابد سیستم به فروپاشی نزدیک می شود و ایجاد یک سیستم امنیتی منطقه ای موفق را مشروط به شناسایی دقیق خطرات و منابع ناامنی در منطقه توسط بازیگران ذینفع در چارچوب امنیت خلیج فارس می دانیم.
علل انتخاب موضوع
این موضوع به علت علاقه به مباحث مربوط به خلیج فارس و شناخت بیشتر این ناحیه انتخاب شد.
ادبیات موجود
بررسی موضوع امنیت خلیج فارس هر چند دارای متون گسترده ای است اما به دلیل ورود مولفههای جدید و شرایط دائماً دگرگون شونده، آثار موجود ظرفیت تحلیل را دارا نمی باشند.
سوال اصلی
دلائل اصلی ناکارآمدی طرحهای امنیتی در خلیج فارس چیست؟
سوالات فرعی
۱) نقش ساختارها و ظرفیت های داخلی کشورهای حاشیه خلیج فارس تا چه اندازه در پیدایش طرحهای امنیتی در این منطقه موثر بوده و بر کارآمدی و ناکارآمدی آنها اثر دارد؟
۲) نقش عوامل منطقهای در ظهور و سقوط طرحهای امنیتی در منطقه خلیج فارس تا چه اندازه موثر بوده و میباشد؟
۳) نقش عوامل و مولفه های مداخله گر در سیستم(intrusive system)در پیدایش و تداوم نظامهای امنیتی در خرده منطقه خلیج فارس چیست؟
مفروض
علیرغم دگرگونی در مفهوم امنیت از ابعاد سخت افزاری به نرم افزاری، چارچوبهای بدیل امنیتی در خلیج فارس در فاصله سالهای۱۹۹۰-۱۹۷۰ با جهت گیری سخت افزاری و عمدتاً در بعد نظامی رقم خورده است.
فرضیه
فقدان ساختارهای ملی، و شکاف و رقابتهای منطقه ای در بین کشورهای حاشیه خلیج فارس، نقش غالب در شکل گیری طرحهای امنیتی در این منطقه را به نیروهای مداخله گر در سیستم محول نموده است و منحنی تحول، ظهور و سقوط طرحهای امنیتی بدیل در خلیج فارس در فاصله سالهای۱۹۹۰-۱۹۷۰ با محوریت نظریه هژمون رقم خورده است.
پروژه بررسی ترتیبات امنیتی خلیج فارس
قیمت : 10000 تومان
پروژه بررسی ترتیبات امنیتی خلیج فارس
با کلیک بر روی پرداخت آنلاین، به صفحه پرداخت هدایت خواهید شد و بعد از پرداخت از طریق کارت های اعتباری بانکی ، لینک دانلود فعال شده و می توانید فایل مورد نظر خود را دانلود کنید.
-
قیمت : 10000 تومان
توضیحات بیشتر در مورد پروژه بررسی ترتیبات امنیتی خلیج فارس :
پروژه بررسی ترتیبات امنیتی خلیج فارس
پایان نامه جهت دریافت درجه کارشناسی ارشد رشته روابط بین الملل
فهرست مطالب
فصل اول:کلیات
طرح مسأله………………………………………. ۸
علل انتخاب موضوع……………………………….. ۱۰
ادبیات موجود…………………………………… ۱۰
سوال اصلی تحقیق………………………………… ۱۰
سوالات فرعی…………………………………….. ۱۱
مفروض(های) تحقیق……………………………….. ۱۱
فرضیه(های) تحقیق……………………………….. ۱۱
مفاهیم………………………………………… ۱۱
روش تحقیق……………………………………… ۱۲
سازماندهی تحقیق………………………………… ۱۲
موانع تحقیق……………………………………. ۱۶
فصل دوم: مباحث تئوریک امنیت و چارچوب نظری تحقیق
بنیانهای مفهومی و تئوریک امنیت…………………… ۱۸
تعریف امنیت……………………………………. ۱۹
نظامهای امنیتی ………………………………… ۱۹
ویژگیهای امنیت…………………………………. ۲۱
الف)تجزیه ناپذیری امنیت…………………………. ۲۱
ب) ذهنی بودن امنیت……………………………… ۲۲
رهیافت امنیتی………………………………….. ۲۴
الف) دیدگاه رئالیسم نسبت به امنیت……………….. ۲۵
ب)رهیافت ایده آلیستی یا لیبرالیستی امنیت…………. ۲۶
ابعاد داخلی امنیت…………………………….. ۲۷
ابعاد اقتصادی امنیت……………………………. ۲۸
ابعاد زیست محیطی امنیت………………………… ۳۰
دیدگاه سوم درارتباط با امنیتintegrated approach …….. ۳۱
استراتژیهای امنیتی…………………………….. ۳۲
استراتژیهای امنیتی بعد از جنگ سرد………………… ۳۳
مکاتب امنیتی بدیل برای امنیت خلیج فارس……………. ۳۴
چارچوبهای آلترناتیو…………………………….. ۳۶
آیا پیوند های چند جانبه صلح و ثبات را تضمین می کند؟… ۴۳
اقدامات امنیتی ………………………………… ۴۶
دستور کار جدید…………………………………. ۵۵
منابع فصل دوم………………………………….. ۶۱
فصل سوم: سوابق طرحهای امنیتی
نظام امنیت ایرانی……………………………… ۶۶
نظام امنیتی انگلستان یا دوران صلح بریتانیایی………. ۶۶
تحولات مفاهیم امنیتی و طرح های امنیت منطقه ای………. ۶۷
پیمان بغداد……………………………………. ۷۰
تشکیل سنتو…………………………………….. ۷۲
تحولات دهه ۶۰ و خروج بریتانیا از خلیج فارس…………. ۷۲
سیستم امنیت دو ستونی(دکترین نیکسون- کسیسنجر) …….. ۷۵
موانع تحقق اهداف دکترین نیکسون…………………… ۷۷
پایان سیستم امنیت دو ستونی نیکسون………………… ۷۸
دکترین کارتر…………………………………… ۷۹
ارزیابی دکترین کارتر……………………………. ۸۲
دکترین ریگان(سیاست اتفاق نظر استراتژیک)…………… ۸۳
سیستم امنیتی شورای همکاری خلیج فارس………………. ۸۵
تشکیل شورای همکاری خلیج فارس…………………….. ۸۹
اهداف و مضامین شورا…………………………….. ۹۰
اهداف اقتصادی………………………………….. ۹۰
اهداف امنیتی شورا………………………………. ۹۱
سیاست خارجی شورا……………………………….. ۹۲
اول:جنگ ایران و عراق……………………………. ۹۲
دوم: بحران کویت………………………………… ۹۲
دلایل ضعف و ناتوانی شورا…………………………. ۹۳
الف) دلایل ضعف شورا از بعد تئوریک ……………….. ۹۳
ب) موانع عملی فراروی شورا……………………….. ۹۶
۱ – عدم فراگیری شورا ………………………….. ۹۶
۲- اختلافات ارضی و مرزی بین اعضاء…………………. ۹۸
۳- ناتوانی شورا ناشی از ضعف نظامی………………… ۹۹
بحران اول و دوم خلیج فارس………………………. ۹۹
بیانیه دمشق و طرح امنیتی ۲ + ۶………………….. ۱۰۰
انگیزه ها و اهداف طراحان سیستم امنیتی ۲ + ۶………. ۱۰۳
۱– آمریکا…………………………………….. ۱۰۳
۲- اهداف کشورهای عربی از شرکت در طرح۲+۶………….. ۱۰۴
بررسی دلایل ناکامی طرح امنیتی ۲ + ۶………………. ۱۰۴
طرحهای امنیتی دو جانبه…………………………. ۱۰۹
نقش و هدف آمریکا………………………………. ۱۱۰
اقدامات عملی برای استقرار سیستم…………………. ۱۱۲
ارزیابی طرح امنیتی دو جانبه…………………….. ۱۱۲
نگاه برون منطقه ای به عنوان آخرین آلترناتیو (تجربیات تاریخی) ۱۱۴
منابع فصل سوم…………………………………. ۱۱۶
فصل چهارم: بررسی نقش ساختارها و ظرفیتهای داخلی کشورهای حاشیه خلیج فارس در پیدایش طرحهای امنیتی در منطقه خلیج فارس
۱ – شکافهای سیاسی و اجتماعی(طبقه متوسط جدید) ……. ۱۲۳
۲ – تضاد های فرهنگی……………………………. ۱۲۴
۳ – معضلات نسل جوان ……………………………. ۱۲۶
۴ – بحران مهاجرت………………………………. ۱۲۷
۵ – جنبش های سیاسی– مذهبی………………………. ۱۲۹
اساس مشروعیت در دولتهای عربی حوزه خلیج فارس………. ۱۳۳
منابع فصل چهارم……………………………….. ۱۴۰
فصل پنجم: بررسی نقش عوامل منطقه ای در ظهور و سقوط طرحهای امنیتی در منطقه خلیج فارس
مباحث مربوط به کشورهای عربی حوزه خلیج فارس……….. ۱۴۵
الف) تهدیدات مشترک متوجه کشورهای عربی حوزه خلیج فارس. ۱۴۵
۱- تهدیدات ناشی از بافت جمعیتی ناهمگون…………… ۱۴۵
۲- بحران مشروعیت و هویت……………………….. ۱۴۸
تهدیدات خاص متوجه هر کدام از کشورهای عربی حوزه خلیج فارس ۱۵۶
عربستان سعودی…………………………………. ۱۵۶
کویت…………………………………………. ۱۵۷
امارت عربی متحده………………………………. ۱۵۸
قطر، بحرین، عمان………………………………. ۱۶۰
مباحث مربوط به ایران و عراق……………………..۱۶۰
ایران …………………………………….. ۱۶۰
الف) تهدیدات اقتصادی…………………………… ۱۶۰
ب) تهدیدات سیاسی………………………………. ۱۶۱
ج) تهدید ناشی از حضور بیگانگان در منطقه………….. ۱۶۲
۲ ) عراق……………………………………… ۱۶۵
انقلاب اسلامی ایران به عنوان عامل همگرایی و واگرایی…. ۱۶۶
مشکل کشورهای منطقه در ایجاد یک سیستم امنیت منطقه ای. ۱۷۰
منابع فصل پنجم………………………………… ۱۷۶
فصل ششم: بررسی نقش عوامل فرا منطقه ای در پیدایش و تداوم نظامهای امنیتی در
منطقه خلیج فارس
آمریکا……………………………………….. ۱۸۰
تلقی آمریکا از مفهوم تهدید……………………… ۱۸۴
برنامه کمکهای امنیتی به کشورهای خلیج فارس ……….. ۱۸۶
نیروی واکنش سریع آمریکا و عملکرد های آن………….. ۱۸۹
اتحاد جماهیر شوروی…………………………….. ۱۹۲
دکترین برژنف و امنیت خلیج فارس………………….. ۱۹۳
مصر………………………………………….. ۱۹۴
سوریه………………………………………… ۱۹۶
منابع فصل ششم…………………………………. ۱۹۸
سخن پایانی؛ تحلیلی بر عدم موفقیت طرحهای امنیتی در منطقه خلیج فارس…………………………….. ۲۰۰
کتابشناسی تحقیق ………………………………. ۲۱۱
چکیده
خلیج فارس مهمترین منطقه دنیاست. قرنهای مدیدی کوششهای نیرومندترین قدرتهای منطقه ای و جهانی برای تضمین صلح و امنیت در این منطقه، نقطه ضعفهای مداومی داشته اند. این رساله پژوهشی است در حوزه امنیت خلیج فارس، که به بررسی چارچوبهای امنیتی خلیج فارس در فاصله سالهای ۱۹۹۰-۱۹۷۰ پرداخته است. طی این تحقیق دلایل ظهور، نحوه عملکرد، و علل سقوط طرحهای امنیتی در این منطقه، در سه سطح تحلیل؛ داخلی، منطقه ای، و بین المللی بررسی می شود، تا زمینه تحلیل، تصحیح، تجویز، و تجهیز سیاستهای معطوف به امنیت در این منطقه فراهم شود، همچنین سناریوهای بدیل در این زمینه ارایه شده است تا امکان اجماع بر سر الگوی خاص افزایش یابد و عدم توافق در این زمینه باعث تسری بحران به سایر حوزه های سیاست بین الملل نشود، چرا که هدف این قبیل پژوهشها در زمینه امنیت، تئوریزاسیون و توجیه جنگها و تعارضات بر سر منافع در عرصه بین المللی نیست(و نباید باشد)، بلکه کوشش در جهت مدیریت بحران و حل آن به شیوه ای واقع بینانه و امکانپذیر است.
برای رسیدن به منتهای این مقصود، در این تحقیق بررسی گردید که چون کشورهای حوزه خلیج فارس هر کدام از نظر درونی پیشاساختاری بوده و با بحرانهای داخلی مواجه هستند، و از نظر منطقه ای نیز با انبوهی از منافع متضاد، رقابتها و شکافها نسبت به واحدهای اطراف خود روبرو هستند، و همچنین با دیدگاهها و اهداف و تلقی متفاوتی از مفهوم تهدید دور هم جمع می شوند و این امر هم ناشی از یک ضرورت فوری است، به همان میزان که فهم و تلقی آنها از تهدید و خطر بر اثر فروکش کردن تب بحران تغییر می یابد سیستم به فروپاشی نزدیک می شود و ایجاد یک سیستم امنیتی منطقه ای موفق را مشروط به شناسایی دقیق خطرات و منابع ناامنی در منطقه توسط بازیگران ذینفع در چارچوب امنیت خلیج فارس می دانیم، و از این رو نقش غالب در شکل گیری طرحهای امنیتی در این منطقه را به نیروهای فرامنطقه ای مداخله گر در سیستم و به طور مشخص آمریکا، محول نموده است و منحنی تحول، ظهور و سقوط نظامهای امنیتی بدیل در خلیج فارس در فاصله سالهای ۱۹۹۰-۱۹۷۰ با محوریت«نظریه هژمون»رقم خورده است.
طرح موضوع
خلیج فارس همواره در طول تاریخ خود جاذبه هایی داشته است که مورد توجه دیگران قرار می گرفت. این جاذبه ها در طی تاریخ متغیر بوده است. زمانی که تجارت و بازرگانی در رأس اولویت های دیگر کشورها بود خلیج فارس آنقدر ثروت و بازار مصرف داشت که مورد طمع دیگران قرار گیرد و سپس اروپائیان را یکی پس از دیگری روانه منطقه سازد و بعضی کشورهای منطقه خلیج فارس را صحنه تاخت و تاز و رقابت برای تسلط بر منطقه قرار دهند.
کشف ثروتهای بیکران و افسانه ای هند اهمیت خلیج فارس را دو چندان کرد و این بار علاوه بر موقعیت تجاری و بازرگانی خود، خلیج فارس به یک موقعیت استراتژیک و معبر آسان دسترسی به هند و حفاظت از آن تبدیل گشت. تا جائیکه بخشی از دوران طولانی رقابت ها در منطقه خلیج فارس بخاطر حفاظت و امنیت شبه قاره هند بود.
در طی نیمه دوم قرن ۱۹ عامل دیگری بر اهمیت خلیج فارس افزود و بار دیگر نظر همگان را متوجه این منطقه ساخت. این عامل کشف ذخائر عظیم نفتی از یک طرف و وابستگی روز افزون دنیای صنعتی به این ماده حیاتی از طرف دیگر بود به طوری که تمامی دنیا را درگیر موضوعات امنیتی خلیج فارس کرد و همچنان که وابستگی به نفت بیشتر می شد حساسیت نسبت به تحولات و حتی سیاست گذاریها در این منطقه بیشتر می گردید.
این وابستگی زمانی روشنتر می گردد که بدانیم خلیج فارس با ۵۶۵ میلیارد بشکه ذخائر نفتی، ۶۳% کل ذخائر شناخته شده نفتی را در دل خود جای داده است. خلیج فارس علاوه بر نفت به لحاظ ذخائر گازی نیز دارای اهمیت است؛ به طوری که دارای۷/۳۰ تریلیون متر مکعب ذخیره گازی است که معادل ۵/۲۸% کل ذخائر کشف شده گاز طبیعی جهان است.
تحولات دنیا در دوران کنونی بر ارزش منطقه روز بروز می افزاید و این تحولات را می توان اول در زمینه جانشینی انرژی مورد بحث قرار داد. باید گفت دنیا تا کنون به یک جایگزین ارزان که توان رقابت با نفت را داشته باشد دست نیافته است و لااقل تا چند دهه دیگر چنین خواهد بود. دوم اینکه در زمینه تناسب بین رشد جمعیت و میزان کشف انرژی، این تناسب هر چه بیشتر به زیان انرژی پیش می رود به طوری که سالانه حدود ۸۰ میلیون نفر به جمعیت دنیا افزوده می شود و این افزایش جمعیت به معنای افزایش مصرف انرژی است، و افزایش انرژی با نرخ رشد جمعیت حتی با تکنولوژیهای پیشرفته غیر قابل تصور است. سوم اینکه این ماده حیاتی در بقیه جاهای دنیا به سرعت در حال اتمام است و یا اینکه هزینه کشف و استخراج آن بسیار بالاست، در حالیکه در منطقه خلیج فارس این ماده نفتی به وفور و به آسانی بدست می آید و همین عامل علاقمندی به دسترسی به منابع نفتی منطقه را افزایش می دهد.
در نتیجه عوامل فوق امروزه امنیت خلیج فارس به دلمشغولی اصلی تولید کنندگان و مصرف کنندگان نفت تبدیل شده است و همین امر باعث شده تا تلاشهای زیادی برای ایجاد یک سیستم امنیتی در خلیج فارس که مساوی با دسترسی آسان، مطمئن، و با قیمت مناسب به نفت است صورت گیرد. هر چند که این ثبات در مواردی به زیان تولید کنندگان و یا حتی به بهای دخالت در امور داخلی آنها تمام شده است. هدف این تحقیق بررسی تلاشهایی است که از دهه ۷۰ م. تا زمان حال برای ایجاد سیستمهای امنیتی در منطقه صورت گرفته است. در این بررسی سعی شده است بنا به موقعیت و شرایط زمانی عوامل دخیل در امنیت خلیج فارس روشن گردد و در این راستا نقش عوامل داخلی و خارجی دخیل در امنیت و در حقیقت گستره موضوعات امنیتی خلیج فارس روشن گردد. با این هدف که نقش عوامل فرامنطقه ای و ارتباط آنها با عوامل درون منطقه ای در ایجاد یک سیستم منطقه ای مورد بررسی و تحقیق قرار گیرد. به عبارت دیگر این تحقیق میزان تاثیر گذاری قدرتهای خارجی بر تحولات امنیتی خلیج فارس را مورد بحث قرار می دهد و در هر کدام از سیستمهای امنیتی که طی دهه های۷۰ و۸۰ م. شکل گرفته است به نحوه دخالت عامل خارجی، ارتباط آنها با کشورهای منطقه، دل نگرانی های آنها، و تلاش برای ایجاد یک سیستم امنیتی و خصوصاً نقش کشورهای منطقه در ایجاد این نظام امنیتی پرداخته می شود. اصلی ترین موضوع بحث، دلایل ناکامی و فروپاشی طرحهای امنیتی در منطقه است که علیرغم احساس نیاز منطقه به این سیستم امنیتی، چرا این طرحها هیچکدام نتوانسته اند امنیت منطقه را برقرار سازند و هر گاه با بحران یا خطری جدی روبرو شده اند ناکارآمدی خود را نشان داده اند و در حقیقت هر کدام از این نظامها به محض برخورد با اولین بحران و تهدید بلافاصله فروپاشیده و زمینه ظهور یک نظام امنیتی دیگر را مهیا کرده است.
در راستای فرضیه تحقیق که دلیل شکست این طرحها را فقدان ساختارهای ملی، و شکاف و رقابتهای منطقه ای دانسته که باعث شده اند تا عوامل مداخله گر در سیستم بر محور قدرت هژمون سرنوشت امنیت منطقه را در طول دوره مد نظر رقم بزنند، بحث خواهد شد که چون بازیگران دخیل در موضوع امنیت خلیج فارس هر کدام از نظر درونی پیشاساختاری بوده و از نظر منطقه ای نیز با انبوهی از رقابتها و شکافها نسبت به واحدهای اطراف خود روبرو هستند و همچنین با دیدگاهها و اهداف و تلقی متفاوتی از مفهوم تهدید دور هم جمع می شوند و این امر هم ناشی از یک ضرورت فوری است، به همان میزان که فهم و تلقی آنها از تهدید و خطر بر اثر فروکش کردن تب بحران تغییر می یابد سیستم به فروپاشی نزدیک می شود و ایجاد یک سیستم امنیتی منطقه ای موفق را مشروط به شناسایی دقیق خطرات و منابع ناامنی در منطقه توسط بازیگران ذینفع در چارچوب امنیت خلیج فارس می دانیم.
علل انتخاب موضوع
این موضوع به علت علاقه به مباحث مربوط به خلیج فارس و شناخت بیشتر این ناحیه انتخاب شد.
ادبیات موجود
بررسی موضوع امنیت خلیج فارس هر چند دارای متون گسترده ای است اما به دلیل ورود مولفههای جدید و شرایط دائماً دگرگون شونده، آثار موجود ظرفیت تحلیل را دارا نمی باشند.
سوال اصلی
دلائل اصلی ناکارآمدی طرحهای امنیتی در خلیج فارس چیست؟
سوالات فرعی
۱) نقش ساختارها و ظرفیت های داخلی کشورهای حاشیه خلیج فارس تا چه اندازه در پیدایش طرحهای امنیتی در این منطقه موثر بوده و بر کارآمدی و ناکارآمدی آنها اثر دارد؟
۲) نقش عوامل منطقهای در ظهور و سقوط طرحهای امنیتی در منطقه خلیج فارس تا چه اندازه موثر بوده و میباشد؟
۳) نقش عوامل و مولفه های مداخله گر در سیستم(intrusive system)در پیدایش و تداوم نظامهای امنیتی در خرده منطقه خلیج فارس چیست؟
مفروض
علیرغم دگرگونی در مفهوم امنیت از ابعاد سخت افزاری به نرم افزاری، چارچوبهای بدیل امنیتی در خلیج فارس در فاصله سالهای۱۹۹۰-۱۹۷۰ با جهت گیری سخت افزاری و عمدتاً در بعد نظامی رقم خورده است.
فرضیه
فقدان ساختارهای ملی، و شکاف و رقابتهای منطقه ای در بین کشورهای حاشیه خلیج فارس، نقش غالب در شکل گیری طرحهای امنیتی در این منطقه را به نیروهای مداخله گر در سیستم محول نموده است و منحنی تحول، ظهور و سقوط طرحهای امنیتی بدیل در خلیج فارس در فاصله سالهای۱۹۹۰-۱۹۷۰ با محوریت نظریه هژمون رقم خورده است.
پروژه بررسی ترتیبات امنیتی خلیج فارس
قیمت : 10000 تومان
پروژه بررسی ترتیبات امنیتی خلیج فارس
توضیحات بیشتر در مورد پروژه بررسی ترتیبات امنیتی خلیج فارس :
پروژه بررسی ترتیبات امنیتی خلیج فارس
پایان نامه جهت دریافت درجه کارشناسی ارشد رشته روابط بین الملل
فهرست مطالب
فصل اول:کلیات
طرح مسأله………………………………………. ۸
علل انتخاب موضوع……………………………….. ۱۰
ادبیات موجود…………………………………… ۱۰
سوال اصلی تحقیق………………………………… ۱۰
سوالات فرعی…………………………………….. ۱۱
مفروض(های) تحقیق……………………………….. ۱۱
فرضیه(های) تحقیق……………………………….. ۱۱
مفاهیم………………………………………… ۱۱
روش تحقیق……………………………………… ۱۲
سازماندهی تحقیق………………………………… ۱۲
موانع تحقیق……………………………………. ۱۶
فصل دوم: مباحث تئوریک امنیت و چارچوب نظری تحقیق
بنیانهای مفهومی و تئوریک امنیت…………………… ۱۸
تعریف امنیت……………………………………. ۱۹
نظامهای امنیتی ………………………………… ۱۹
ویژگیهای امنیت…………………………………. ۲۱
الف)تجزیه ناپذیری امنیت…………………………. ۲۱
ب) ذهنی بودن امنیت……………………………… ۲۲
رهیافت امنیتی………………………………….. ۲۴
الف) دیدگاه رئالیسم نسبت به امنیت……………….. ۲۵
ب)رهیافت ایده آلیستی یا لیبرالیستی امنیت…………. ۲۶
ابعاد داخلی امنیت…………………………….. ۲۷
ابعاد اقتصادی امنیت……………………………. ۲۸
ابعاد زیست محیطی امنیت………………………… ۳۰
دیدگاه سوم درارتباط با امنیتintegrated approach …….. ۳۱
استراتژیهای امنیتی…………………………….. ۳۲
استراتژیهای امنیتی بعد از جنگ سرد………………… ۳۳
مکاتب امنیتی بدیل برای امنیت خلیج فارس……………. ۳۴
چارچوبهای آلترناتیو…………………………….. ۳۶
آیا پیوند های چند جانبه صلح و ثبات را تضمین می کند؟… ۴۳
اقدامات امنیتی ………………………………… ۴۶
دستور کار جدید…………………………………. ۵۵
منابع فصل دوم………………………………….. ۶۱
فصل سوم: سوابق طرحهای امنیتی
نظام امنیت ایرانی……………………………… ۶۶
نظام امنیتی انگلستان یا دوران صلح بریتانیایی………. ۶۶
تحولات مفاهیم امنیتی و طرح های امنیت منطقه ای………. ۶۷
پیمان بغداد……………………………………. ۷۰
تشکیل سنتو…………………………………….. ۷۲
تحولات دهه ۶۰ و خروج بریتانیا از خلیج فارس…………. ۷۲
سیستم امنیت دو ستونی(دکترین نیکسون- کسیسنجر) …….. ۷۵
موانع تحقق اهداف دکترین نیکسون…………………… ۷۷
پایان سیستم امنیت دو ستونی نیکسون………………… ۷۸
دکترین کارتر…………………………………… ۷۹
ارزیابی دکترین کارتر……………………………. ۸۲
دکترین ریگان(سیاست اتفاق نظر استراتژیک)…………… ۸۳
سیستم امنیتی شورای همکاری خلیج فارس………………. ۸۵
تشکیل شورای همکاری خلیج فارس…………………….. ۸۹
اهداف و مضامین شورا…………………………….. ۹۰
اهداف اقتصادی………………………………….. ۹۰
اهداف امنیتی شورا………………………………. ۹۱
سیاست خارجی شورا……………………………….. ۹۲
اول:جنگ ایران و عراق……………………………. ۹۲
دوم: بحران کویت………………………………… ۹۲
دلایل ضعف و ناتوانی شورا…………………………. ۹۳
الف) دلایل ضعف شورا از بعد تئوریک ……………….. ۹۳
ب) موانع عملی فراروی شورا……………………….. ۹۶
۱ – عدم فراگیری شورا ………………………….. ۹۶
۲- اختلافات ارضی و مرزی بین اعضاء…………………. ۹۸
۳- ناتوانی شورا ناشی از ضعف نظامی………………… ۹۹
بحران اول و دوم خلیج فارس………………………. ۹۹
بیانیه دمشق و طرح امنیتی ۲ + ۶………………….. ۱۰۰
انگیزه ها و اهداف طراحان سیستم امنیتی ۲ + ۶………. ۱۰۳
۱– آمریکا…………………………………….. ۱۰۳
۲- اهداف کشورهای عربی از شرکت در طرح۲+۶………….. ۱۰۴
بررسی دلایل ناکامی طرح امنیتی ۲ + ۶………………. ۱۰۴
طرحهای امنیتی دو جانبه…………………………. ۱۰۹
نقش و هدف آمریکا………………………………. ۱۱۰
اقدامات عملی برای استقرار سیستم…………………. ۱۱۲
ارزیابی طرح امنیتی دو جانبه…………………….. ۱۱۲
نگاه برون منطقه ای به عنوان آخرین آلترناتیو (تجربیات تاریخی) ۱۱۴
منابع فصل سوم…………………………………. ۱۱۶
فصل چهارم: بررسی نقش ساختارها و ظرفیتهای داخلی کشورهای حاشیه خلیج فارس در پیدایش طرحهای امنیتی در منطقه خلیج فارس
۱ – شکافهای سیاسی و اجتماعی(طبقه متوسط جدید) ……. ۱۲۳
۲ – تضاد های فرهنگی……………………………. ۱۲۴
۳ – معضلات نسل جوان ……………………………. ۱۲۶
۴ – بحران مهاجرت………………………………. ۱۲۷
۵ – جنبش های سیاسی– مذهبی………………………. ۱۲۹
اساس مشروعیت در دولتهای عربی حوزه خلیج فارس………. ۱۳۳
منابع فصل چهارم……………………………….. ۱۴۰
فصل پنجم: بررسی نقش عوامل منطقه ای در ظهور و سقوط طرحهای امنیتی در منطقه خلیج فارس
مباحث مربوط به کشورهای عربی حوزه خلیج فارس……….. ۱۴۵
الف) تهدیدات مشترک متوجه کشورهای عربی حوزه خلیج فارس. ۱۴۵
۱- تهدیدات ناشی از بافت جمعیتی ناهمگون…………… ۱۴۵
۲- بحران مشروعیت و هویت……………………….. ۱۴۸
تهدیدات خاص متوجه هر کدام از کشورهای عربی حوزه خلیج فارس ۱۵۶
عربستان سعودی…………………………………. ۱۵۶
کویت…………………………………………. ۱۵۷
امارت عربی متحده………………………………. ۱۵۸
قطر، بحرین، عمان………………………………. ۱۶۰
مباحث مربوط به ایران و عراق……………………..۱۶۰
ایران …………………………………….. ۱۶۰
الف) تهدیدات اقتصادی…………………………… ۱۶۰
ب) تهدیدات سیاسی………………………………. ۱۶۱
ج) تهدید ناشی از حضور بیگانگان در منطقه………….. ۱۶۲
۲ ) عراق……………………………………… ۱۶۵
انقلاب اسلامی ایران به عنوان عامل همگرایی و واگرایی…. ۱۶۶
مشکل کشورهای منطقه در ایجاد یک سیستم امنیت منطقه ای. ۱۷۰
منابع فصل پنجم………………………………… ۱۷۶
فصل ششم: بررسی نقش عوامل فرا منطقه ای در پیدایش و تداوم نظامهای امنیتی در
منطقه خلیج فارس
آمریکا……………………………………….. ۱۸۰
تلقی آمریکا از مفهوم تهدید……………………… ۱۸۴
برنامه کمکهای امنیتی به کشورهای خلیج فارس ……….. ۱۸۶
نیروی واکنش سریع آمریکا و عملکرد های آن………….. ۱۸۹
اتحاد جماهیر شوروی…………………………….. ۱۹۲
دکترین برژنف و امنیت خلیج فارس………………….. ۱۹۳
مصر………………………………………….. ۱۹۴
سوریه………………………………………… ۱۹۶
منابع فصل ششم…………………………………. ۱۹۸
سخن پایانی؛ تحلیلی بر عدم موفقیت طرحهای امنیتی در منطقه خلیج فارس…………………………….. ۲۰۰
کتابشناسی تحقیق ………………………………. ۲۱۱
چکیده
خلیج فارس مهمترین منطقه دنیاست. قرنهای مدیدی کوششهای نیرومندترین قدرتهای منطقه ای و جهانی برای تضمین صلح و امنیت در این منطقه، نقطه ضعفهای مداومی داشته اند. این رساله پژوهشی است در حوزه امنیت خلیج فارس، که به بررسی چارچوبهای امنیتی خلیج فارس در فاصله سالهای ۱۹۹۰-۱۹۷۰ پرداخته است. طی این تحقیق دلایل ظهور، نحوه عملکرد، و علل سقوط طرحهای امنیتی در این منطقه، در سه سطح تحلیل؛ داخلی، منطقه ای، و بین المللی بررسی می شود، تا زمینه تحلیل، تصحیح، تجویز، و تجهیز سیاستهای معطوف به امنیت در این منطقه فراهم شود، همچنین سناریوهای بدیل در این زمینه ارایه شده است تا امکان اجماع بر سر الگوی خاص افزایش یابد و عدم توافق در این زمینه باعث تسری بحران به سایر حوزه های سیاست بین الملل نشود، چرا که هدف این قبیل پژوهشها در زمینه امنیت، تئوریزاسیون و توجیه جنگها و تعارضات بر سر منافع در عرصه بین المللی نیست(و نباید باشد)، بلکه کوشش در جهت مدیریت بحران و حل آن به شیوه ای واقع بینانه و امکانپذیر است.
برای رسیدن به منتهای این مقصود، در این تحقیق بررسی گردید که چون کشورهای حوزه خلیج فارس هر کدام از نظر درونی پیشاساختاری بوده و با بحرانهای داخلی مواجه هستند، و از نظر منطقه ای نیز با انبوهی از منافع متضاد، رقابتها و شکافها نسبت به واحدهای اطراف خود روبرو هستند، و همچنین با دیدگاهها و اهداف و تلقی متفاوتی از مفهوم تهدید دور هم جمع می شوند و این امر هم ناشی از یک ضرورت فوری است، به همان میزان که فهم و تلقی آنها از تهدید و خطر بر اثر فروکش کردن تب بحران تغییر می یابد سیستم به فروپاشی نزدیک می شود و ایجاد یک سیستم امنیتی منطقه ای موفق را مشروط به شناسایی دقیق خطرات و منابع ناامنی در منطقه توسط بازیگران ذینفع در چارچوب امنیت خلیج فارس می دانیم، و از این رو نقش غالب در شکل گیری طرحهای امنیتی در این منطقه را به نیروهای فرامنطقه ای مداخله گر در سیستم و به طور مشخص آمریکا، محول نموده است و منحنی تحول، ظهور و سقوط نظامهای امنیتی بدیل در خلیج فارس در فاصله سالهای ۱۹۹۰-۱۹۷۰ با محوریت«نظریه هژمون»رقم خورده است.
طرح موضوع
خلیج فارس همواره در طول تاریخ خود جاذبه هایی داشته است که مورد توجه دیگران قرار می گرفت. این جاذبه ها در طی تاریخ متغیر بوده است. زمانی که تجارت و بازرگانی در رأس اولویت های دیگر کشورها بود خلیج فارس آنقدر ثروت و بازار مصرف داشت که مورد طمع دیگران قرار گیرد و سپس اروپائیان را یکی پس از دیگری روانه منطقه سازد و بعضی کشورهای منطقه خلیج فارس را صحنه تاخت و تاز و رقابت برای تسلط بر منطقه قرار دهند.
کشف ثروتهای بیکران و افسانه ای هند اهمیت خلیج فارس را دو چندان کرد و این بار علاوه بر موقعیت تجاری و بازرگانی خود، خلیج فارس به یک موقعیت استراتژیک و معبر آسان دسترسی به هند و حفاظت از آن تبدیل گشت. تا جائیکه بخشی از دوران طولانی رقابت ها در منطقه خلیج فارس بخاطر حفاظت و امنیت شبه قاره هند بود.
در طی نیمه دوم قرن ۱۹ عامل دیگری بر اهمیت خلیج فارس افزود و بار دیگر نظر همگان را متوجه این منطقه ساخت. این عامل کشف ذخائر عظیم نفتی از یک طرف و وابستگی روز افزون دنیای صنعتی به این ماده حیاتی از طرف دیگر بود به طوری که تمامی دنیا را درگیر موضوعات امنیتی خلیج فارس کرد و همچنان که وابستگی به نفت بیشتر می شد حساسیت نسبت به تحولات و حتی سیاست گذاریها در این منطقه بیشتر می گردید.
این وابستگی زمانی روشنتر می گردد که بدانیم خلیج فارس با ۵۶۵ میلیارد بشکه ذخائر نفتی، ۶۳% کل ذخائر شناخته شده نفتی را در دل خود جای داده است. خلیج فارس علاوه بر نفت به لحاظ ذخائر گازی نیز دارای اهمیت است؛ به طوری که دارای۷/۳۰ تریلیون متر مکعب ذخیره گازی است که معادل ۵/۲۸% کل ذخائر کشف شده گاز طبیعی جهان است.
تحولات دنیا در دوران کنونی بر ارزش منطقه روز بروز می افزاید و این تحولات را می توان اول در زمینه جانشینی انرژی مورد بحث قرار داد. باید گفت دنیا تا کنون به یک جایگزین ارزان که توان رقابت با نفت را داشته باشد دست نیافته است و لااقل تا چند دهه دیگر چنین خواهد بود. دوم اینکه در زمینه تناسب بین رشد جمعیت و میزان کشف انرژی، این تناسب هر چه بیشتر به زیان انرژی پیش می رود به طوری که سالانه حدود ۸۰ میلیون نفر به جمعیت دنیا افزوده می شود و این افزایش جمعیت به معنای افزایش مصرف انرژی است، و افزایش انرژی با نرخ رشد جمعیت حتی با تکنولوژیهای پیشرفته غیر قابل تصور است. سوم اینکه این ماده حیاتی در بقیه جاهای دنیا به سرعت در حال اتمام است و یا اینکه هزینه کشف و استخراج آن بسیار بالاست، در حالیکه در منطقه خلیج فارس این ماده نفتی به وفور و به آسانی بدست می آید و همین عامل علاقمندی به دسترسی به منابع نفتی منطقه را افزایش می دهد.
در نتیجه عوامل فوق امروزه امنیت خلیج فارس به دلمشغولی اصلی تولید کنندگان و مصرف کنندگان نفت تبدیل شده است و همین امر باعث شده تا تلاشهای زیادی برای ایجاد یک سیستم امنیتی در خلیج فارس که مساوی با دسترسی آسان، مطمئن، و با قیمت مناسب به نفت است صورت گیرد. هر چند که این ثبات در مواردی به زیان تولید کنندگان و یا حتی به بهای دخالت در امور داخلی آنها تمام شده است. هدف این تحقیق بررسی تلاشهایی است که از دهه ۷۰ م. تا زمان حال برای ایجاد سیستمهای امنیتی در منطقه صورت گرفته است. در این بررسی سعی شده است بنا به موقعیت و شرایط زمانی عوامل دخیل در امنیت خلیج فارس روشن گردد و در این راستا نقش عوامل داخلی و خارجی دخیل در امنیت و در حقیقت گستره موضوعات امنیتی خلیج فارس روشن گردد. با این هدف که نقش عوامل فرامنطقه ای و ارتباط آنها با عوامل درون منطقه ای در ایجاد یک سیستم منطقه ای مورد بررسی و تحقیق قرار گیرد. به عبارت دیگر این تحقیق میزان تاثیر گذاری قدرتهای خارجی بر تحولات امنیتی خلیج فارس را مورد بحث قرار می دهد و در هر کدام از سیستمهای امنیتی که طی دهه های۷۰ و۸۰ م. شکل گرفته است به نحوه دخالت عامل خارجی، ارتباط آنها با کشورهای منطقه، دل نگرانی های آنها، و تلاش برای ایجاد یک سیستم امنیتی و خصوصاً نقش کشورهای منطقه در ایجاد این نظام امنیتی پرداخته می شود. اصلی ترین موضوع بحث، دلایل ناکامی و فروپاشی طرحهای امنیتی در منطقه است که علیرغم احساس نیاز منطقه به این سیستم امنیتی، چرا این طرحها هیچکدام نتوانسته اند امنیت منطقه را برقرار سازند و هر گاه با بحران یا خطری جدی روبرو شده اند ناکارآمدی خود را نشان داده اند و در حقیقت هر کدام از این نظامها به محض برخورد با اولین بحران و تهدید بلافاصله فروپاشیده و زمینه ظهور یک نظام امنیتی دیگر را مهیا کرده است.
در راستای فرضیه تحقیق که دلیل شکست این طرحها را فقدان ساختارهای ملی، و شکاف و رقابتهای منطقه ای دانسته که باعث شده اند تا عوامل مداخله گر در سیستم بر محور قدرت هژمون سرنوشت امنیت منطقه را در طول دوره مد نظر رقم بزنند، بحث خواهد شد که چون بازیگران دخیل در موضوع امنیت خلیج فارس هر کدام از نظر درونی پیشاساختاری بوده و از نظر منطقه ای نیز با انبوهی از رقابتها و شکافها نسبت به واحدهای اطراف خود روبرو هستند و همچنین با دیدگاهها و اهداف و تلقی متفاوتی از مفهوم تهدید دور هم جمع می شوند و این امر هم ناشی از یک ضرورت فوری است، به همان میزان که فهم و تلقی آنها از تهدید و خطر بر اثر فروکش کردن تب بحران تغییر می یابد سیستم به فروپاشی نزدیک می شود و ایجاد یک سیستم امنیتی منطقه ای موفق را مشروط به شناسایی دقیق خطرات و منابع ناامنی در منطقه توسط بازیگران ذینفع در چارچوب امنیت خلیج فارس می دانیم.
علل انتخاب موضوع
این موضوع به علت علاقه به مباحث مربوط به خلیج فارس و شناخت بیشتر این ناحیه انتخاب شد.
ادبیات موجود
بررسی موضوع امنیت خلیج فارس هر چند دارای متون گسترده ای است اما به دلیل ورود مولفههای جدید و شرایط دائماً دگرگون شونده، آثار موجود ظرفیت تحلیل را دارا نمی باشند.
سوال اصلی
دلائل اصلی ناکارآمدی طرحهای امنیتی در خلیج فارس چیست؟
سوالات فرعی
۱) نقش ساختارها و ظرفیت های داخلی کشورهای حاشیه خلیج فارس تا چه اندازه در پیدایش طرحهای امنیتی در این منطقه موثر بوده و بر کارآمدی و ناکارآمدی آنها اثر دارد؟
۲) نقش عوامل منطقهای در ظهور و سقوط طرحهای امنیتی در منطقه خلیج فارس تا چه اندازه موثر بوده و میباشد؟
۳) نقش عوامل و مولفه های مداخله گر در سیستم(intrusive system)در پیدایش و تداوم نظامهای امنیتی در خرده منطقه خلیج فارس چیست؟
مفروض
علیرغم دگرگونی در مفهوم امنیت از ابعاد سخت افزاری به نرم افزاری، چارچوبهای بدیل امنیتی در خلیج فارس در فاصله سالهای۱۹۹۰-۱۹۷۰ با جهت گیری سخت افزاری و عمدتاً در بعد نظامی رقم خورده است.
فرضیه
فقدان ساختارهای ملی، و شکاف و رقابتهای منطقه ای در بین کشورهای حاشیه خلیج فارس، نقش غالب در شکل گیری طرحهای امنیتی در این منطقه را به نیروهای مداخله گر در سیستم محول نموده است و منحنی تحول، ظهور و سقوط طرحهای امنیتی بدیل در خلیج فارس در فاصله سالهای۱۹۹۰-۱۹۷۰ با محوریت نظریه هژمون رقم خورده است.
پروژه بررسی ترتیبات امنیتی خلیج فارس
قیمت : 10000 تومان